SP OŁAWA

W 1719 roku odbył się ślub królewskiej pary – rodowitej oławianki Marii Klementyny Sobieskiej, wnuczki Króla Jana III z Jakubem Franciszkiem Edwardem Stuartem. Trzysta lat później, w dniach 26 i 27 września 2019 r., samorząd Powiatu Oławskiego wraz z partnerami, zorganizował w Oławie jubileuszowe obchody tego wydarzenia, którym swego czasu żywo interesowały się wszystkie katolickie, europejskie dwory

Dlaczego świętujemy jubileusz właśnie w stolicy powiatu oławskiego? Kluczowym przyczynkiem jest Ród Sobieskich, który wydał króla Polski - Jana III Sobieskiego, a poprzez jego syna, księcia oławskiego, królewicza Jakuba Sobieskiego, ten znamienity Ród związany jest z Oławą.

Obchody jubileuszowe czas zacząć!

W pierwszym dniu obchodów, 26 września, w Liceum Ogólnokształcącym Nr I im. Jana III Sobieskiego w Oławie z młodzieżą spotkał się hrabia Piotr Piniński, potomek Rodu Sobieskich i Stuartów. Spotkanie rozpoczęła i powitała znamienitych gości dyrektor liceum Małgorzata Peremicka. Atrakcją wydarzenia był występ Przemysława Wawrzyniaka, który na dudach w stroju szkockim zaprezentował muzykę tego kraju. Moderatorką rozmowy z hrabią Piotrem Pinińskim była polonistka Blandyna Rosół-Niemirowska. W spotkaniu uczestniczył Adam Komorowski - syn gen. Tadeusza "Bora" Komorowskiego, prywatnie kuzyn hrabiego Piotra Pinińskiego, a także Hanna Czarnasiak, inicjatorka powiatowych uroczystości. Samorząd Powiatu Oławskiego reprezentował wicestarosta Witold Niemirowski.

Piotr hr. Piniński urodził się w Londynie w 1956 roku, a od 1992 roku mieszka w Warszawie. Od 1995 roku jest członkiem Rady Fundacji Lanckorońskich, w której pełni obecnie funkcję prezesa. Absolwent Sotheby’s Institute of Art, były członek London Stock Exchange i dyrektor banków inwestycyjnych Credit Lyonnais Laing & Cruickshank oraz Barclays BZW, były członek rady nadzorczej spółek NFI Octava SA, Elana SA, Liwocz SA, wieloletni prezes rady nadzorczej A. Blikle Sp. z o.o., członek rady nadzorczej Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki, autor prac historycznych, właściciel majątku ziemskiego. Jest także prezesem The Pininski Foundation, organizacji charytatywnej założonej w 1991 roku, która bezpłatnie wypożycza na wystawy dzieła sztuki.

Kolejnym punktem wydarzeń, a zarazem drugim spotkaniem tego dnia z hrabią Piotrem Pinińskim był wieczór autorski, który odbył się w sali konferencyjnej Centrum Turystyki, Kultury i Rekreacji Browar Probus. Uczestnicy spotkania rozmawiali o jego książce „Dziedzic Sobieskich. Bohater ostatniej wojny o niepodległość Szkocji”. Hrabia bardzo interesująco opowiadał o swoich arystokratycznych przodkach, a także o odkrytych tajemnicach w czasie badania historii rodziny Stuartów i zbierania archiwalnych dokumentów. W drugiej części spotkania głos zabrał Adam Komorowski, syn gen. Tadeusza Komorowskiego pseud. "Bór", Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych, Komendanta Głównego Armii Krajowej. Adam Komorowski mówił o swoim ojcu i o matce. Następnego dnia odbyła się uroczystość w Zespole Szkół Specjalnych w Oławie (piszemy o tym wydarzeniu niżej), podczas której matka Adama Komorowskiego - hrabina Irena Komorowska - stała się patronką tej placówki.

Dni, które na długo pozostaną w pamięci

27 września, czyli drugi dzień uroczystych obchodów 300. rocznicy ślubu Marii Klementyny Sobieskiej i Jakuba III Stuarta, rozpoczął się od mszy świętej w parafii pw. NMP Matki Pocieszenia w Oławie, którą koncelebrowali oławscy kapłani - ks. dziekan Janusz Gorczyca, ks. Stanisław Bijak oraz ksiądz proboszcz Tomasz Czabator. Ten ostatni wygłosił okolicznościowe kazanie, w którym skupił się na oławskiej historii oraz na losach ocalonego obrazu Matki Boskiej Pocieszenia z Witkowa Nowego. Historia obrazu splata się z dziejami rodzin Badenich, Komorowskich i Lanckorońskich. Podczas mszy został pobłogosławiony przez dziekana dekanatu oławskiego księdza Janusza Gorczycę nowy proporzec ZSS w Oławie. Nabożeństwo zakończyło się poświęceniem sztandaru oraz odsłonięciem tablicy upamiętniającej spotkanie przedstawicieli rodów Badenich, Komorowskich i Lanckorońskich, niezłomnych strażników cudownego obrazu Madonny. Uroczystego odsłonięcia tablic dokonali Piotr hr. Piniński i Adam Komorowski, syn „Bora” Komorowskiego i Ireny Komorowskiej.

Hrabina Irena Komorowska patronką ZSS w Oławie

Następnie uroczystości przeniosły się do Zespołu Szkół Specjalnych, przy ul. Iwaszkiewicza w Oławie. W ZSS odbyła się akademia związana z nadaniem tej placówce imienia hrabiny Ireny Komorowskiej. Samorząd powiatowy podczas uroczystości reprezentowali: przewodniczący Rady Powiatu Tadeusz Kułakowski, starosta oławski Zdzisław Brezdeń i wicestarosta Witold Niemirowski. W trakcie gali przekazano na ręce uczniów nowy sztandar z wizerunkiem hr. Ireny Komorowskiej. Starosta oławski Zdzisław Brezdeń odczytał uchwałę Rady Powiatu w sprawie nadania imienia hrabiny Ireny Komorowskiej Zespołowi Szkół Specjalnych w Oławie. Następnie Zdzisław Brezdeń, w imieniu samorządu powiatowego, pogratulował dyrektorowi Robertowi Stępniowi. Uroczystościom towarzyszyła wystawa poświęcona patronce placówki.

Dla zebranych na sali gości przygotowano wiele atrakcji. Były m.in. występy uczniów, którzy śpiewali patriotyczne pieśni oraz koncert Przemysława Wawrzyniaka, który zagrał na dudach szkockich. Niezwykle ciekawą formę rozmowy z bohaterami tej uroczystości - z Adamem Komorowskim i Piotrem hr. Pinińskim - zaprezentowała przewodnicząca rady rodziców ZSS w Oławie Hanna Czarnasiak.

Patronką ZSS w Oławie została hrabina Irena Komorowska, matka uczestniczącego w uroczystościach Adama, którego nieżyjący już brat Jerzy cierpiał na zespół Downa. Była ona żoną generała Tadeusza „Bora” Komorowskiego. Wybór Ireny hr. Komorowskiej argumentowano tym, że taka patronka jako wspaniała matka chłopca z zespołem Downa, którego urodziła i wychowywała w ciężkich warunkach, będzie wzorem i wsparciem duchowym dla współczesnych mam borykających się z trudnościami wychowania dziecka z niepełnosprawnością. Generałowa była kobietą odważną - wskazuje na to jej działalność w konspiracji podczas wojny oraz w PCK. W momencie wybuchu powstania Irena Komorowska była w zaawansowanej ciąży i miała już półtoraroczne dziecko, jednak została w stolicy razem z innymi. Była kobietą niezmiernie dzielną - przed wojną obracała się w kręgach polskiej kresowej arystokracji, ale na emigracji musiała wykazać się ogromną siłą wewnętrzną, dzięki której walczyła o przetrwanie rodziny. Warunki życiowe zmusiły ją do pracy zarobkowej, a tej wcześniej nie znała. Nauczyła się szyć i założyła firmę tapicerską. To kobieta również szlachetna - wspierała inne generałowe będące w trudnej sytuacji, zatrudniając je w swojej pracowni. Oprócz tego angażowała się w organizację polskiego życia kulturalnego na emigracji. Warto nadmienić, że była też pod pewnymi względami kobietą wyjątkową - jako pierwsza kobieta we Lwowie uzyskała prawo jazdy, a także w 1928 r. nosiła tytuł najelegantszej lwowianki. Poza tym wątek oławski, czyli fakt więzi rodzinnych Ireny Komorowskiej z Piotrem hr. Pinińskim - potomkiem Sobieskich z Oławy, to dodatkowy argument tego wyboru. Przyjęcie takiego patrona pozwala oprzeć działania wychowawcze szkoły na wartościach takich jak: patriotyzm, poświęcenie, odwaga, zaangażowanie społeczne i otwarcie na potrzeby drugiego człowieka.

Wykłady i rekonstrukcja kulinarna – piękny finał jubileuszowych uroczystości

Kolejne wydarzenie w ramach powiatowych obchodów Jubileuszu 300. rocznicy ślubu Marii Klementyny Sobieskiej i Jakuba III Stuarta odbyło się tego samego dnia (27 września) w Sali Rycerskiej Urzędu Miejskiego w Oławie. Spotkanie rozpoczął i powitał znamienitych gości starosta oławski Zdzisław Brezdeń, jeden z gospodarzy uroczystości.

Następnie okolicznościowe wykłady wygłosili - dr hab. Aleksandra Skrzypietz, historyk i wybitna znawczyni dziejów Rodu Sobieskich oraz hrabia Piotr Piniński, prezes fundacji Lanckorońskich, którzy wprowadzili zgromadzoną publiczność w niezwykłą atmosferę wydarzeń sprzed 30 dekad.

Dr hab. Aleksandra Skrzypietz, jest historykiem, wykładowcą na Uniwersytecie Śląskim, autorką książek poświęconych członkom królewskiej rodziny Sobieskich, takich jak: Królewscy synowie – Jakub, Aleksander i Konstanty Sobiescy, Katowice 2011; Rozkwit i upadek rodu Sobieskich, Warszawa 2014; Jakub Sobieski, Poznań 2015.

W uroczystościach wzięła udział Konsul Honorowy Republiki Włoskiej we Wrocławiu - Monika Kwiatosz. Należy nadmienić, że Konsulat był jednym z honorowych patronów wydarzenia. O muzyczną oprawę zadbał Przemysław Wawrzyniak, który na dudach wykonał szkockie utwory.

Następnie odtworzono filmy z pozdrowieniami dla oławian, nagrane przez Ambasadorów Roku Marii Klementyny Sobieskiej: Magdalenę Wolińską-Riedi, korespondentkę TVP w Watykanie i we Włoszech, obywatelkę Państwa Watykanu oraz Tomasza Borkowego - aktora, reżysera oraz producenta filmowego, mieszkającego i pracującego w Szkocji; Universal Arts CEO & Artistic Director.





„1719 – 2019 - 300. rocznica ślubu Marii Klementyny Sobieskiej, wnuczki Króla Polski Jana III, z Jakubem III Stuartem, Królem Szkocji, Anglii i Irlandii, który odbył się 3 września 1719 r. w Montefiascone”. To słowa wyrzeźbione na pamiątkowej tablicy, symbolicznie odsłoniętej w dniu 27 września przez starostę oławskiego Zdzisława Brezdenia oraz hrabiego Piotra Pinińskiego podczas uroczystości rocznicowych, odbywających się w kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Oławie. Tę część uroczystości zakończył występ sopranistki Idy Tamary Zagórskiej, przy akompaniamencie pianistki Karoliny Wróblewskiej. Artystka zaprezentowała m.in. utwory:

Lascia ch'io pianga - Rinaldo (1711) de Georg Friedrich Händel.
https://www.youtube.com/watch?v=t9h7oB0TpLY

oraz

O bellissimi capelli • Roma Opera Omnia Ensemble.
https://www.youtube.com/watch?feature=share&v=rN2ynE2ExYk&app=desktop

Kolejnym wydarzeniem w ramach powiatowych obchodów Jubileuszu 300. rocznicy ślubu Marii Klementyny Sobieskiej i Jakuba III Stuarta, tym razem odbywającym się w kościele pw. św. Rocha w Oławie, był okolicznościowy wykład, który wygłosił Arkadiusz Muła, dyrektor Muzeum Regionalnego w Jaworze, dawny stypendysta Fundacji Lanckorońskich. Arkadiusz Muła specjalizuje się w badaniach malarstwa śląskiego, baroku ze szczególnym uwzględnieniem mecenatu biskupów wrocławskich.

Pięknym i wytwornym finałem oraz ukoronowaniem dwudniowych, powiatowych uroczystości, przygotowanych z okazji 300. rocznicy zaślubin Marii Klementyny Sobieskiej z Jakubem III Stuartem, była rekonstrukcja kulinarna, pełna intrygujących smaków, zapachów i barw, zorganizowana w Centrum Turystyki Kultury i Rekreacji Browar Probus. Gościem honorowym uroczystości był hrabia Piotr Piniński, potomek Rodu Sobieskich i Stuartów. Rekonstrukcję kulinarną ze staropolskimi potrawami z epoki, przygotowali uczniowie z klas gastronomicznych z Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Oławie we współpracy z kucharzami i edukatorami kulinarnymi z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.

Już same nazwy dań, przygotowanych przez młodych kucharzy, pod okiem i we współpracy z mistrzami, potrafią mocno oddziaływać na zmysły, pobudzają wyobraźnię i apetyt. W staropolskim menu wśród przystawek do degustacji znalazły się: allaputrina z musztardą figową, comber z miodownikiem i kaszą z kalafiora oraz ryby z masłem po holendersku (jesiotr). Wśród dań ciepłych na uwagę zasługują: ostrygi po polsku i tort z kapusty kiszonej na pieczonej dyni. Na deser zaserwowano: ulipki z pianą i potaziem śliwkowym, bianka z gruszką warzoną w winie oraz arkas z melonem. Wcześniej umiejętności kulinarne oławska młodzież szlifowała w trakcie warsztatów, zorganizowanych w Villi Intrata, będącej częścią kompleksu pałacowego w Wilanowie. Wtedy edukatorzy kulinarni wprowadzili młodych kucharzy w tajniki sztuki kulinariów oraz nauczyli ich serwować posiłki według tradycyjnej staropolskiej receptury, pamiętającej czasy króla Jana III Sobieskiego.

Wydarzenie uatrakcyjnił występ niezastąpionego Przemysława Wawrzyniaka, który zagrał na dudach kilka utworów szkockich, w tym pieśń pt. "The Skye Boat Song" skomponowaną na cześć syna Klementyny - Bonnie Prince Charlie. Przemysław Wawrzyniak jest muzykiem grającym nie tylko na dudach szkockich, ale również na fletach irlandzkich - flażoletach, instrumentach perkusyjnych - bodhran - cajon. Od wielu lat jest zafascynowany World Music - w szczególności muzyką celtycką (szkocką, irlandzką), którą wykonuje w tradycyjnych i współczesnych aranżacjach. Występuje w tradycyjnym szkockim stroju - kilcie, co czyni jego koncerty atrakcyjne również wizualnie.

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, z którym współpracę rozpoczęło Starostwo Powiatowe w Oławie, w 2018 r. wzięło udział w projekcie „A Place at the Royal Table”, realizowanym przez sieć europejskich rezydencji królewskich ARRE w ramach Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018. W ramach tego projektu upowszechniano wiedzę o kulturze staropolskiej, w szczególności o kuchni historycznej i obyczajach związanych z kulturą stołu, rozumieniu smaku oraz kształtowaniu polskiego dziedzictwa kulinarnego na tle europejskiej tradycji. W 2019 r. muzeum zostało wyróżnione nagrodą w konkursie EUROPA NOSTRA 2019 właśnie za program edukacyjny - warsztaty kulinarne kuchni królewskiej.

Historia miłości sprzed 300 lat - opowieść warta sfilmowania

Ślub per procura czyli w zastępstwie i na podstawie pełnomocnictwa pana młodego odbył się w Bolonii w dniu 9 maja 1719 roku. Cztery miesiące później, 3 września 1719 roku, młodzi stanęli na ślubnym kobiercu w Montefiascone nad jeziorem Bolsena. Świeżo poślubiona młoda para miodowy miesiąc spędziła nad swoim ulubionym włoskim jeziorem Bolsena w Montefiascone. Historia ślubu Klementyny Sobieskiej z Jakubem Stuartem to wartka opowieść, pełna zwrotów akcji, historycznych smaczków i fascynujących intryg, słowem - opowieść godna sfilmowania…

Maria Klementyna Sobieska była najmłodszą córką Jakuba Ludwika Sobieskiego, wnuczką Jana III Sobieskiego, znanego w całej ówczesnej Europie pogromcy Turków, chrześnicą ówczesnego papieża Klemensa XI. Jeśli do tych znakomitych koligacji dodamy, że była również posiadaczką imponującego posagu, to na tej podstawie jesteśmy uprawnieni, aby twierdzić, że księżniczka była doskonałą kandydatką dla Jakuba Franciszka Edwarda Stuarta. Pochodził on wprawdzie ze wspaniałego królewskiego rodu Stuartów, ale był też, jak to opisano - „bezdomnym wygnańcem, żyjącym z darowizn i ściganym bezwzględnie przez najpotężniejsze państwo Europy”.

Związek ten od samego początku był narażony na niebezpieczeństwo. Do małżeństwa Jakuba od samego początku niechętna była wroga Stuartom Anglia. Zgodnie z zaleceniami wywiadu angielskiego, Karol VI Habsburg – cesarz, król Węgier i Czech oraz arcyksiążę Austrii uwięził swoją kuzynkę Klementynę, która we wrześniu 1718 r. pod pretekstem pielgrzymki do Loreto udała się wraz z matką z oławskiego zamku na spotkanie swego wybranka. Z Oławy wyruszyć miała w najgłębszej tajemnicy, z zachowaniem ostrożności, tymczasem podróżowała w trzydziestosześciokonnym zaprzęgu. Jakub Stuart przyjechał do Montefiascone w dniu 28 sierpnia 1719 r. Maria Klementyna Sobieska dołączyła do niego w dniu 2 września. Tam zobaczyli się po raz pierwszy…

O północy 3 września, w Pałacu Biskupim (Palazzo Vescovile), biskup Sebastiano Pompilio Bonavetura połączył małżeńskim węzłem trzydziestojednoletniego Jakuba Franciszka Edwarda Stuarta, prawowitego władcę Szkocji, Anglii i Irlandii, jedynego syna Jakuba II i księżniczki Marii d’Este, córki księcia Modeny Alfonsa IV oraz siedemnastoletnią Marię Klementynę Sobieską, córkę polskiego królewicza Jakuba Ludwika Sobieskiego i bawarskiej księżniczki Jadwigi Elżbiety Wittelsbach von Pfalz-Neuburg, wnuczkę króla Polski Jana III Sobieskiego i Marii Kazimiery de la Grange d’Arquien...

Włochy i Polskę łączą wspólne obchody Roku Marii Klementyny Sobieskiej  

Maria Klementyna Sobieska urodzona w Oławie była tytularną królową Szkocji, Anglii i Irlandii. Większość swojego życia spędziła we Włoszech, głównie w Rzymie, gdzie wraz z mężem prowadziła dwór królewski w podarowanym im przez papieża Klemensa XI Pałacu Muti Papazzurri (obecnie Balestra) przy Piazza Santi Apostoli. W okresie konfliktu z mężem zamieszkała w klasztorze św. Cecylii w Rzymie i w tym czasie zajmowała się działalnością filantropijną na rzecz ubogich i chorych mieszkańców Zatybrza. Po śmierci została odprowadzona w orszaku monarszym, żegnana z wielkim bólem przez mieszkańców Rzymu. Ostatecznie spoczęła w Bazylice św. Piotra na Watykanie, jako jedyna Polka i jedna z czterech kobiet pochowanych w tym szczególnym miejscu. W połowie XVIII w. rozpoczęto proces beatyfikacyjny Klementyny Sobieskiej, ale z różnym przyczyn, zawirowań dziejowych nie został dokończony.

Pamięć o Klementynie Sobieskiej Stuart szczególnie żywa jest w Rzymie. Wyrazem tego jest dar państwa Bernadety i Roberta Witkowskich, którzy reprezentują Polonię z Rzymu. Ta oblacja dla mieszkańców Oławy to płyta marmurowa przeznaczona na tablicę upamiętniającą 300. rocznicę ślubu Klementyny Sobieskiej i Jakuba III Stuarta, która została umieszczona w kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Oławie (wspominamy o niej wyżej). Tekst wygrawerowany został przez Zdzisława Cichonia z Oławy jako ofiara dla tego kościoła. Kolejnym przejawem wspomnień o Klementynie było wydarzenie z 3 września br., gdy dokładnie w 300 lat po ślubie słynnej pary, przedstawiciele polonijnego stowarzyszenia Le Rondini uczcili to święto w Wiecznym Mieście. Udali się do Bazyliki św. Piotra na Watykanie, pod znajdujący się w niej pomnik nagrobny Marii Klementyny Sobieskiej Stuart, aby złożyć hołd naszej rodaczce.

Warto zaznaczyć, że Partnerami Honorowymi naszych obchodów we Włoszech były:

Istituto Polacco di Roma
Associazione di Promozione Sociale e Culturale Le Rondini - Roma
Fondazione Romana Marchesa J. S. Umiastowska

oraz w Szkocji

Scottish Polish Cultural Association Edinburgh
Patronatem Honorowym uroczystości objęła Konsul Honorowa Republiki Włoskiej we Wrocławiu Monika Kwiatosz.

"NASZ ŚWIAT" - to patron medialny obchodów z Włoch. Jest to portal i gazeta, na łamach których publikowane są informacje o obchodach Roku Marii Klementyny Sobieskiej w Oławie, a także o historii Klementyny Sobieskiej i pamiątkach pozostałych po niej na terenie Italii.

Honorowym patronatem Rok Marii Klementyny Sobieskiej w Oławie objęła Fundacja Lanckorońskich.

Fot.: Magdalena Wolińska - Riedi, Ambasadorka Roku Marii Klementyny Sobieskiej,
przed pomnikiem nagrobnym Marii Klementyny Sobieskiej

Pamięć o Klementynie Sobieskiej pielęgnowana jest też w innych częściach Europy, czego wyrazem była konferencja w Dublinie, zorganizowana w dniu 30 kwietnia br. (The Irish to the Rescue: the Tercentenary of the Polish Princess Clementina's Escape) oraz w Wiedniu 10 maja br. [Farinelli’s connection to the Teatro d’Alibert, and its patrons James III Stuart and Maria Clementina Sobieska (Rome 1722-1724)].

Również Associazione di Promozione Sociale e Culturale Le Rondini - Roma - Partner naszych obchodów, uczcił w dniu 3 września 300. rocznicę ślubu Marii Klementyny Sobieskiej – wnuczki króla Jana III Sobieskiego oraz przebywającego na wygnaniu pretendenta do korony angielskiej, szkockiej i irlandzkiej – Jakuba Stuarta. Jak piszemy wyżej - ślub per procura czyli w zastępstwie i na podstawie pełnomocnictwa pana młodego odbył się w Bolonii dnia 9 maja 1719 roku, a 3 września 1719 roku młodzi stanęli na ślubnym kobiercu w Montefiascone nad jeziorem Bolsena. - Aby symbolicznie uczcić to wydarzenie udałyśmy się pod Pomnik nagrobny Marii Klementyny w bazylice św. Piotra (lewa nawa boczna nad drzwiami), który postawiono w latach 1739-1742 z fundacji papieży Klemensa XII i Benedykta XIV – mówi Prezes Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego Le Rondini - Iwona Bigos. - Autorem projektu był Filippo Bargioni, rzeźby wykonał Pietro Bracci, a mozaikowy portret królowej Fabio Cristofani według portretu malarskiego Ludovica Sterna. Odwiedziłyśmy także marmurowy sarkofag, w którym 12 stycznia 1745 roku uroczyście złożono zwłoki Marii Klementyny. Znajduje się z drugiej strony ściany nawy. Naprzeciwko pomnika nagrobnego Marii Klementyny ustawiony został w początku XIX wieku nagrobek jej męża i synów, „ostatnich Stuartów”, autorstwa Antonia Canovy.

Mając wciąż żywo w pamięci powiatowe obchody 300. rocznicy zaślubin Marii Klementyny Sobieskiej z Jakubem III Stuartem zapraszamy do obejrzenia galerii zdjęć z tego wydarzenia!